တၢ်ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဒီး တၢ်အဲၣ်ဘၣ်လၢယွၤ

“တၢ်ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး” (like)- နသ့ၣ်ညါ တၢ်ပနီၣ်ဆံးလၢအမ့ၢ် စုမုၢ်ကျၢၢ်ဖိ အထီၣ်ဆူ တၢ်ဖီခိၣ်လၢ Facebook အံၤ ပသးကလၢၢ်ဘၣ် ဒ်သိးအိၣ်ဒီးပှၤထီဘိန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ပနီၣ်လၢ အမၤဂၢၢ်မၤကျၢၤ, အၢၣ်လီၤ တၢ်ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးအံၤ ဟဲအိၣ်ထီၣ်ဖဲဒၣ် ၂၀၀၉ နံၣ်အကပိာ်ကပၤန့ၣ်လီၤ.

ကၠဲးစတ့ၣ် ရိၣ်စဲၤစတ့ (Justin Rosenstein) လၢအမ့ၢ် ပှၤတ့ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်အပနီၣ် “တၢ်ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး” အံၤစံးဝဲလၢ, အအဲၣ်ဒိးမၤစၢၤ တၢ်တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ် “ဟီၣ်ခိၣ်ချၢအံၤ ကမ့ၢ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ, လၢပှၤကညီကဒဲကဒဲ မၤဟးဂီၤလိာ်သးအလီၢ်န့ၣ် ကမ့ၢ်ပှၤကညီတဖၣ် မၤဂ့ၤထီၣ်လိာ်သး အတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ” န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ခီဖျိလၢအတၢ်ကူၣ်တမံၤအံၤ ဒုးကဲထီၣ် ပှၤစူးကါတၢ်တဖၣ် တၢ်သးစဲထီ စိၣ်ရှဲၣ် မံၤဒယၣ် လၢအမၤကီခဲတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဃိ ရိၣ်စဲၤစတ့ အသးဟးဂီၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ယဆိကမိၣ် ရိၣ်စဲၣ်တ့ အတၢ်တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်တမံၤအံၤ စံးကတိၤဝဲ တၢ်လၢ ပလိၣ်ဘၣ် တၢ်မၤဂၢၢ်မၤကျၢၤ, ဒီးတၢ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သး စးထီၣ်လၢ ပအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်လံၤလံၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤဂၤတဖၣ်သ့ၣ်ညါပှၤ,…

တၢ်သးသူထံ, ဒီးတၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ်က့ၤတၢ်

ယၤဒီးယတံၤသကိးခံဂၤ, တချုးလၢပသံန့ၣ် တၢ်လၢပအဲၣ်ဒိးမၤတဖၣ်အကျါ ပထုးသံကွံာ် တၢ်လၢပမၤဝံၤဝဲတမံၤ လၢအမ့ၢ် တၢ်လဲၤဟးလၢခီၣ် ဖဲ ကရဲ ခဲညဲၤ (Grand Canyon) တြီၤဖးဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပစးထီၣ်လဲၤတၢ်န့ၣ်ဒီး တၢ်ဆိကမိၣ်ဟဲထီၣ်လၢ ပသးပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ပအိၣ်ဒီး ထံအီလၢလၢလီၢ်လီၢ်ဧါန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ချ့သဒံးအပူၤ, ထံအီလၢပဟဲစိာ်တဖၣ်လၢာ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ပကဘၣ်လဲၤဟးကျဲ တုၤဆူတြီၤအကနူၤန့ၣ် အိၣ်တ့ၢ်ဝဲ ဖးယံၤဒံးဘၣ်ဆၣ်, ထံအီလၢပဟဲစိာ်န့ၣ် လၢာ်စီကွံာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ပဃ့ဘါထုကဖၣ် လၢတၢ်သါထီၣ်သါလီၤနးနးကျံးကျံးအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲပလဲၤဟးတရံးခီဂာ် တၢ်သနၢၢ်တတီၤန့ၣ်ဒီး, တၢ်လၢပပာ်အီၤ ဒ်အမ့ၢ်တၢ်လီၤလးတမံၤန့ၣ် ကဲထီၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. လၢလၢၢ်သ့ၣ်ဖးအကဆူးန့ၣ် ပထံၣ်စိ ထံအီသၢပလီ ဘၣ်တၢ်ဆွံနုာ်ဃာ်အီၤ, အိၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ကွဲးဖိ, “ပသ့ၣ်ညါတ့ၢ်လၢ နကလိၣ်ဘၣ်ထံအီအဃိ, ဟံးန့ၢ်အီဘၣ် တက့ၢ်” န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်တနာ်န့ၢ်ဘၣ်တၢ်အပူၤ, ပကွၢ်လိာ်သကိးပသး တဂၤအမဲာ်တဂၤအမဲာ်, ပစံးဘျုးယွၤ လၢတၢ်ကလုၢ်ကသွံဒံ, ဒီးပအီထံ လၢပလိၣ်ဘၣ်သပှၢ်တၢၢ် တံၤန့ၣ်ဒီး, ပလဲၤကဒီး ပတၢ်လဲၤအကတၢၢ် တပတီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢယတၢ်အိၣ်မူအပူၤ, ယသးသူထံ ထဲသိးအံၤ, ဒီးယစံးဘျုးယွၤ ထဲသိးအံၤန့ၣ် တအိၣ်နီတဘျီလၢၤဘၣ်.…

ဘၣ်တၢ်မၤကဆှီထီၣ်က့ၤလၢ ခရံာ်

တၢ်သးခုကစီၣ်အတၢ်လဲၤဖုၣ်ကိာ် လၢယလဲၤဘၣ်အဆိကတၢၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤစၢၤတ့ထီၣ် သရိာ်တဖျၢၣ် ဖဲထံကျိကပၤ, လၢကီၢ်ဘရၣ်စံ (Brazil), အမ့ၣ်စိၣ် (Amazon) အပှၢ်လၢ်ကျါန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဖဲမုၢ်ဃ့ၢ်လီၤတနံၤန့ၣ်, လၢဟီၣ်ကဝီၤပူၤဟံၣ်စှၤဖျၢၣ်အကျါ ပလဲၤဟးအိၣ်သကိးဟံၣ်တဖျၢၣ်, လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ပှံၢ်ထံ အတၢ်ပိးတၢ်လီန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်ဟံၣ်ကစၢ် လူလီၤထံပူၤထံ လၢအဒုသကျုာ်လၢ ကပံာ်န့ၣ်ဆူ တၢ်ပှံၢ်ထံအပိးအလီ လၢအလီၤကမၢကမၣ်အံၤအပူၤဝံၤ လၢစှၤမံးနံး အတီၢ်ပူၤန့ၣ်, တၢ်လၢအတကဆှီတဖၣ် ဘၣ်တၢ်မၤပျီကွံာ်, ဒီးဒိးန့ၢ်ဘၣ် ထံအီလၢအဆှံဒီးအကဆှီန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်လီၢ် လၢပှၤတဂၤအံၤအဒၢးပူၤန့ၣ် ယထံၣ်ဘၣ်လၢ “ဘၣ်တၢ်မၤကဆှီထီၣ်က့ၤလၢခရံာ်” တၢ်ကတိၤအခီပညီ မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်ကဒါက့ၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

လၢသီန့ၣ်, ပဟဲဆူကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအအိၣ် ဃုာ်ဒီးပတၢ်ဒဲးဘးဒီးပတၢ်မဲာ်ဆှး, ဒီးပဃ့ကညးအီၤလၢ ကပျၢ်ပတၢ်ဒဲးဘး, ဒီးတူၢ်လိာ်အီၤ ဒ်ပတၢ်အုၣ်ခီၣ်ကစၢ် အသိး, ဒီးလၢပတၢ်ဒဲးဘးတဖၣ်အဂီၢ် ကမၤကဆှီထီၣ်က့ၤပှၤ, ဒီးမၤသီထီၣ်က့ၤပှၤန့ၣ်လီၤ. ပဘၣ်တၢ်မၤကဆှီက့ၤပှၤ ဒ်ထံလၢအဒု, အဘၣ်အၢန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဆီတလဲ ဆူထံအီလၢအကဆှီန့ၣ်လီၤ. ၂ ကရံၣ်သူး ၅:၂၁ စံးဘၣ်ပှၤ, တၢ်သ့ၣ်ညါ ခီဖျိလၢကစၢ်ခရံာ် တူၢ်သံအသးအဃိ, ပအိၣ်ဒီးတၢ်ရ့လိာ်သးအဂ့ၤအဝါဒီးကစၢ်ယွၤ, ဒီး စံး…

တၢ်သးအိၣ်ဟ့ၣ်ညီတၢ်, ဒီးနီၤလီၤဟ့ၣ်ညီတၢ်

ယမါ ခါရံၣ် (Cari) ဒီးယၤ ဖဲပထီၣ် ပတီၢ်ထီကူၣ်သ့ တၢ်မၤလိဝံၤန့ၣ်ဒီး, ပအိၣ်ဒီးဒ့ၣ်ကမၢ် ဒီလၣ်လၢအကထိတဖၣ်အဃိ, အလီၢ်အိၣ်လၢ ပကဘၣ်ဃ့လိၣ်ကျိၣ်စ့ လၢစ့အအ့ၣ်စှၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဃ့လိၣ်ကျိာ်စ့လၢ စ့တၢး အဂီၢ်န့ၣ်, ပပတံထီၣ်ဘၣ်ဆၣ်, မ့ၢ်လၢပအိၣ်ဆိး, ဒီးဖံးတၢ်မၤတၢ် ဖဲဝ့ၢ်ဖိအံၤန့ၣ် တယံာ်ဒံးဘၣ်အဃိ တၢ်တတူၢ်လိာ်ပှၤဘၣ်. စှၤသီလဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်, ယကတိၤသကိးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢ ယတံၤသကိး မ့ (Ming), လၢအမ့ၢ်ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲပဟးထီၣ် တၢ်ဘါသရိာ်အတြဲၤဖးဒိၣ်အကတီၢ်န့ၣ်, အဝဲစံးဘၣ်ယၤ “တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ယအဲၣ်ဒိးဒုးသ့ၣ်ညါ ယမါန့ၣ်လီၤ.”

နၣ်ရံၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်တနီၤ လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤ, ကွဲၤဒီနၢ် သီၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်ဒၣ် မ့ ဒီး, လၢတၢ်သးအိၣ်အပူၤ စံးဘၣ်ယၤ, “ကျိာ်စ့လၢ နလိၣ်ဘၣ်န့ၣ် အဲ (န) ဒီးယၤ, ပအဲၣ်ဒိးဒုးလိၣ်နၤ, ဒီးစ့အအ့ၣ်န့ၣ်တလိၣ်နဟ့ၣ်ဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ယကဘၣ်ကတိၤဆၢက့ၤအီၤ တၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် ယဆိကမိၣ်တထီၣ်ဘးလၢၤဘၣ် အဃိ, ယစံးဆၢအီၤဒၣ်လၢ “ယဃ့ကျိာ်စ့လၢနအိၣ်တမ့ၢ်ဘၣ်.” မ့ စံးဆၢက့ၤဝဲဒၣ်လၢ တၢ်သူၣ်မုာ်သးမုာ်အပူၤ “တမ့ၢ်နဃ့ဘၣ်”…